قدیمی ترین هنر دست بشر

سفال یکی از قدیمی ترین صنایع دستی ماست، اما به طور شگفت انگیزی در چند قرن گذشته تغییر چندانی نکرده است.
از میان تمام صنایع دستی بشر، سفالگری قدیمی ترین است. حتی نوشتن، همان روش ارتباطی مورد استفاده برای ایجاد این مقاله، پس از اولین گلدان ها آمد. و مانند بسیاری از چیزهای دیگر، این نظریه وجود دارد که کاملاً تصادفی کشف شده است.

در زمان های قدیم مردم آب را در سبدهای دستباف حمل می کردند. آب، به خصوص آب رودخانه ها، مقداری خاک رس در خود دارد. این کار موجب شد تا با خشک شدن خاک رس، شکل سبد به خود بگیرد. در نهایت، مردم متوجه شدند که از این روکش های سفالی می توان به عنوان ظروف محکم استفاده کرد. آنها خاک رس را جمع می کردند، به آن شکل می دادند و در آفتاب یا خاکستر داغ می پختند و گاهی آنها را با ابزارهای اولیه تزئین می کردند. بدین ترتیب اولین ظروف سفالی (و به طور کلی تمام سفال) متولد شدند.

شکلات خوری میناکاری سفالی

تاریخچه چرخ سفالگری

اعتقاد بر این است که اولین چرخ سفالگری برای تولید ظرف سفالی در سومر در سال 3129 قبل از میلاد اختراع شده است. اگرچه شواهدی وجود دارد که به مکان های دیگر به عنوان مبدا مانند کشور ایران آن هم بعد از کشفیات جدید اشاره می کند. هر چند پیش سازهای چرخ در اوایل 4500 قبل از میلاد ظاهر شدند، بنابراین تاریخ دقیق آن احتمالا غیرممکن است. با این حال، ایده استفاده از چرخ برای کمک به ایجاد سفال بین بسیاری از فرهنگ ها مشترک بود.

امروزه سفال را با استفاده از کوره گرم می کنند. باستان شناسان پذیرفته اند که مصریان باستان اولین کوره ها را ساختند. این کوره ها با آجرهای ساخته شده از خاک رس و کاه برای عایق کاری پوشیده شده بودند. آنها همچنین جزو اولین کسانی بودند که سفال های خود را قبل از پختن لعاب دادند. این لعاب بسیار شبیه معادل مدرن خود، به سفال ها درخشندگی و بافتی شبیه شیشه می بخشید و باعث می شود که اقلام متخلخل نباشد.

یونانیان باستان نیز به خاطر سفالینه هایشان، به ویژه گلدان هایشان، شهرت دارند. این قطعات اغلب با داستان های قهرمانان اساطیری و پانتئون یونان تزئین شده اند. بسته به اینکه خاک رس از چه رنگی استفاده شده باشد – قرمز یا سیاه – رنگ پس زمینه تغییر می کند. به عنوان مثال، پس زمینه سیاه روی گلدان های قرمز رنگ می شد و برعکس.

در نهایت، مردم متوجه شدند که مخلوط کردن شن و ماسه با خاک رس منجر به ایجاد گلدان هایی می شود که به اندازه کافی قوی هستند که مستقیماً در آتش مقاومت کنند.

طراحی به روی اشیا سفالی

از همان روزی که مردم کشف کردند که با کمی آب و شن و ماسه می توان جامدی محکم و پر استقامت ساخت به طراحی به روی آن علاقمند شدند. اعتقاد باستان شناسانی که موفق به کشف تعداد زیادی سفالینه شده اند بسیار جالب است. آنها اعتقاد دارند طرح واره های آنها کاملا مرتبط با فرهنگ و موقعیت جغرافیایی افراد بوده است. به طور مثال در یونان باستان، گلدان های آنها پر از طراحی ها در مورد داستان های قهرمانان اساطیری و پانتئون یونان بوده است. بسته به اینکه خاک رس از چه رنگی استفاده شده باشد – قرمز یا سیاه – رنگ پس زمینه تغییر می کند. به عنوان مثال، پس زمینه سیاه روی گلدان های قرمز رنگ می شد و بالعکس.

نمونه ظرف سفالی

معجزه ی شن و ماسه

در نهایت، مردم متوجه شدند که مخلوط کردن شن و ماسه با خاک رس منجر به ایجاد گلدان هایی می شود که به اندازه کافی قوی هستند. آنقدر قوی که بتوان آنها را مستقیماً در آتش قرار داد تا مقاوم تر شوند. این احتمالاً زمانی در دوره قرون وسطی بوده است. همین مفهوم امروزه هنگام ایجاد ظروف قابلمه برای پخت استفاده می شود. همچنین به جلوگیری از تاب برداشتن، ترک خوردن یا انفجار در داخل کوره در هنگام پخت کمک می کند.
تا قرن سیزدهم بود که ظروف سنگی برای اولین بار ظاهر شد. در آلمان، سفالگرها خاک‌های ریزتر را در دمای بالاتر می‌ساختند. این باعث ایجاد گلدان های قوی می شد که به طور طبیعی غیر متخلخل بودند. ظروف سنگی نه تنها برای پخت و پز بلکه به عنوان قطعات تزئینی نیز استفاده می شود. با این حال، دوام و کیفیت غیر متخلخل آن را تا به امروز به عنوان یک انتخاب محبوب در آشپزخانه حفظ کرده است.
چینی نوع خاصی از سفال است که اولین بار در چین تولید شد. ساخته شده از ترکیبی از کائولن و فلسپار، نتیجه یک آیتم بسیار زیبا اما شکننده بود. آنقدر محبوب بود که سفالگران در سراسر اروپا و بقیه آسیا شروع به توسعه تکنیک های جدید به امید تکرار چینی کردند. با این حال، اینکه آیا آنها در گرفتن همان زیبایی موفق بودند یا نه، به ترجیح شخصی بستگی دارد.

روش نگداری و ترمیم ظروف سفالی شکسته

با این حال، مانند بسیاری از اشیا، سفال نیز می تواند بسیار شکننده باشد. در حالی که شکستن چنین قطعات هنری مایوس کننده است، اما یک شکل هنری برای تعمیر آنها نیز وجود دارد. رویه ژاپنی یا کینتسوگی معجزه ای در فرایند بازسازی اشیا سفالی است. این تعمیر طلایی قطعات سفالی شکسته شده را می گیرد و شکاف ها را با طلا یا نقره پر می کند. یک سنت دیرینه (بدون تاریخ دقیق پیدایش)، به این فلسفه پایبند است که تعمیرات نباید پاک شود و باید بخشی از تاریخچه گلدان در نظر گرفته شود.
چه از گلدان های سفالی صرفاً برای تزیین استفاده کنید و چه اگر از آنها برای مصارف کاربردی استفاده می کنید، فرقی نمی کند. می تواند خیالتان راحت باشد که اینها همان اهدافی هستند که سفال از زمان ایجاد خود داشته است. از نظر من سفال ها و اشیا سفالی چه در گذشته و چه هم اکنون بسیار شگفت انگیز هستند. به خاطر داشته باشید که اگر آنها شکسته نشده باشد، نیازی به ریختن طلا در آن ندارید. 🙂